روانشناسی، روانکاوی، روانسنجی، روانپزشکی، مشاوره، مقالات و تست ها

علل پیدایش خویشتن و عزت نفس

بحث درباره نحوه وعلل پیدایش تصویر خود وعزت نفس را باید در رابطه فرد با جامعه اش به ویژه در دوران پراهمیت کودکی ونوجوانی به عنوان یکی از علت ها ی عمده جستجو کرد.این رابطه را می توان به چند نوع بیان نمود که عبارتند از :

- واکنش دیگران :مهم ترین منشا پیدایش تصویر خود و ارزش به خود رفتار و واکنش دیگران نسبت به فرد به خصوص کودک است.

بسیاری از تحقیقات حاکی است که تصویر هر فرد از خود وابسته به تصویری است که دیگران از او داشته اند وحتی درحال حاضر هم تصویردیگران از یک فرد می تواند ارزیابی و تصویری را که او از خود دارد تغییر دهد.اگر اولیاء به کودک بگویند او باهوش و زرنگ است و امثال آن ، این نوع مفاهیم به تدریج قسمتی از هویت کودک می گردد ،بسیاری از روانشناسان این روند را " درونی کردن " نام نهاده اند که توسط آن کودک ،نگرش ها و واکنش های دیگران را جزئی از ارزش های درونی خود می نماید.

- مقایسه با دیگران : تصوی از خود شامل خصوصیات عینی و قابل قیاس با دیگران است مثل بلندی قد یا لاغری، یکی از منابع ایجاد این تصویر مقایسه ای است که کودک در رابطه با خود با افرادی مثل برادر، خواهر یا دوستان و دیگران انجام می دهد.

اگر همسایه ها ثروتمندند کودک خود را فقیر احساس می کند و اگر خواهران و برادران باهوش وزرنگ هستند واو دائما از آن ها عقب افتاده است خود را کم هوش تصور می نماید.

- همانند سازی با الگوها :کودک با یک سلسله از افراد مهم زندگی خود همانندسازی کرده آن ها را بعنوان مدل یا الگوی رفتاری خود بر می گزیند ،آن ها را می ستاید ومیل دارد شبیه آن ها گردد.والدین وآموزگاران مهم ترین این الگوها هستند ،شکل گیری خود ایده آل بر اساس درهم آمیختن این مدل ها در ذهن کودک انجام می شود ،تحقیقات نشان می دهد که همانند سازی نیز سبب تغییر تصور خود می گردد یعنی فرد احساس می کند که مانند الگوی خود شده است .

قسمت مهمی از خویشتن از طریق همانند سازی کودک با والد هم جنس خود تعیین می شود که در اصل نقش جنسی او را تعیین می کند ،اگر کودک دختر باشد وارتباط سالم ،صمیمی ومستمری را با مادر خود برقرار کند احساس زنانه را می آموزدواگر پسر باشد ورابطه خوبی با پدر داشته باشد نقش سالم وصحیح پدرانه را کسب می کند.

- نیاز به احساس ارزش وعزت نفس :همراه با زیستن در شرایط اجتماعی نیاز به احساس ارزش به نحو متعادل و سالم آن در انسان بوجود می آید و برای نگه داری سلامت وتعادل روانی وحتی تکامل وجودی او بسیار ضروری است، معمولا اگر بر این نیاز خللی وارد شود احساس حقارت و یا خود بزرگ بینی در فرد ایجاد می شود،بدین معنی که شخص یا بسیار خود کم بین و ناراضی از خود و متزلزل می شود و یا بسیار خودبزرگ بین،خودمدارو خودنما خواهد شد.هر دوی این قطب های احساسی نشان دهنده این واقعیت است که فرد به علل اختلال در احساس ارزشمندی قادر به درک واقعیت ها و واکنش های دیگران نسبت به خود نیست.

علت اصلی احساس حقارت و خودبزرگ بینی را می توان در طرد شدن مستمر و مداوم از طرف والدین ودیگران دانست لذا قسمتی از ارزش های درونی وی احساس بی ارزشی نسبت به خود است .روانشناسان معتقدند که احساس بی ارزشی عمیق ریشه بسیاری از ناهنجاری های روانی است که در بین افراد دیده می شود.