چگونه مي توان با برقراري ارتباط كلامي با كودك ، لكنت او را برطرف كرد؟
سعي كنيد با كودك خود هم صحبت شويد و او را يك جانبه مورد خطاب قرار ندهيد
شيوه اي كه شما با كودكتان صحبت مي كنيد در ارتباط نزديك با چگونگي گوش كردن شماست ؛ اگر چه بعضي وقت ها ، به نظر مي رسد كودك شما نياز دارد كه او را مخاطب قرار دهيد و مواردي را گوشزد نماييد . چرا كه بايد او را نسبت به بعضي از چيزها آگاه كنيد ، مقررات و آداب و آيين زندگي را به زبان ساده برايش تبيين نماييد ، بعضاً او را متنبه سازيد ، يا رفتارش را با صدا و كلمات خود كنترل نماييد . اما به رغم ميل خودتان ، متوجه مي شويد كه در بيشتر مواقع و بدون اين كه ضرورتي داشته باشد ، به جاي هم صحبت شدن با كودك ، او را يك جانبه مخاطب قرار مي دهيد و خطاب به او سخن مي گوييد.
تعجب نكنيد از اين كه بعضي از كودكان بيش از ديگران نسبت به اين نوع صحبت آمرانه و بمباران مكرر آنان با كلمات ، فوق العاده حساس هستند . بدون شك شما مي توانيد با تلاش آگاهانه و هوشمندانه در كاهش روش صحبت آمرانه و افزايش مدت زمان صحبت دوستانه با كودك و برقراري ارتباط متقابل موفق باشيد و از واكنش هاي ناخوشايند كودك در برابر صحبت هاي يك طرفه پيشگيري نماييد . در اين صورت زماني كه با كودك گفت وگو مي كنيد ، بي ترديد شاهد تبادل دروني ديدگاه ها و احساسات خواهيد بود. سعي نماييد شيوه سخن گفتن شما با كودك به تدريج تبديل به سهيم شدن در تجارب يكديگر شود . اين روش براي هر دوي شما خوشايند و نشاط آور خواهد بود.
صحبت هاي خود را با كودكتان ، براي چند روزي ، روزانه در حدود 5 دقيقه ضبط نماييد و بعد سعي كنيد با گوش دادن به نوار ضبط صوت دريابيد كه چه ميزان از صحبت هاي شما با او به صورت يك طرفه و آمرانه بوده است . سپس با برنامه اي كه پيش بيني مي كنيد در چندين نوبت درباره موضوعات مختلف و براي مدت زمان بيشتري با كودك به صحبت بنشينيد. در اين نشست ها از او سؤالاتي بكنيد كه به رفتار خودش مربوط نمي شود . اگر كودك مي تواند از تجارب روزانه خود صحبت كند، اجازه بدهيد كارهاي خود را در طول روز براي شما بازگو نمايد . اما اگر بازگو كردن فعاليت هاي روزانه كودك براي او مشكل اسـت، اصرار نكنيد و فشاري به او وارد ننماييد .
با رفتار خودتان سعي كنيد اين باور را در كودك به وجود آوريد كه شما مي توانيد با صبر و حوصله كافي به حرف هاي او گوش دهيد . در اين نشست سعي كنيد با صحبتهاي دلگرم كننده خود گفت و گو با كودك را پر ثمر نماييد. دقت كنيد كه اظهارات ، نظريات و صحبت هايي را كه جنبه قضاوت و انتقاد دارد به حداقل برسانيد . با اين روش بدون ترديد مي توانيد زمينه لازم را براي صحبت روان و سليس و راحتي كه كودك شما سزاوار آن است ، فراهم نماييد.
براي گفتار كودك ، الگوي مناسبي ارائه نماييد
تصور ما اين است كه شما حتماً سعي داريد الگوي مناسبي براي صحبت كردن كودك خود ارائه نماييد و به همين دليل همواره خيلي روشن ، صريح و شمرده صحبت كرده ، از كلمات و جملات مناسبي براي ناميدن چيزهاي مختلف و شرح وقايع و اتفاقات استفاده مي كنيد . ما مطمئن هستيم كه شما هميشه در صحبت هايتان با كودك ، از لغات و تركيب كلمات و جملاتي كه متناسب با سن و سطح فهم و ادراك اوست استفاده مي نماييد . آيا شما برحسب عادت ، خيلي تند و روان صحبت مي كنيد ؟ اگر چنين است بايد كاملاً متوجه باشيد ؛ زيرا ممكن است كودك شما سعي كند كه نحوه حرف زدن شما را ، بدون آنكه واقعاً از نظر قدرت و مهارت كلامي برايش مقدور باشد ، تقليد نمايد. لذا در اين صورت به طور طبيعي دچار لكنت و وقفه زبان مي شود . اگر فكر مي كنيد كه اين مسئله در مورد شما صدق مي كند ، پس بهتر است كه كوشش كنيد آهسته و شمرده تر صحبت نماييد. هنگام صحبت كردن ، از مكث هاي طبيعي و لازم غافل نشويد . اگر به هنگام صحبت با كودك ، جملات شما خيلي طولاني و پيچيده بوده يا مطالب شما پيوستگي و ارتباط لازم را نداشته باشد ، به احتمال زياد كودك در فهميدن حرف هاي شما با مشكل مواجه شده ، در ارائه پاسخ هاي مطلوب دچار ترديد مي شود . اين قبيل شرايط ، از جمله زمينه هايي است كه موجب مي شود كودك به هنگام گفتن پاسخ ، دچار نارواني كلامي گردد. بنابراين همواره سعي كنيد تا آنجا كه برايتان مقدور است از جملات ساده و كوتاه استفاده نماييد.
نكته ديگر اين كه ، آيا به هنگام گوش دادن به صحبت هاي كودك بعضاً اين تمايل در شما بوده است كه حرفش را قطع كرده ، جملات او را صرفاً به دليل اين كه مي دانيد چه مي خواهد بگويد ، قطع كنيد ؟ اين كار هم كه انجامش واقعاً ضرورتي ندارد ، بي جهت موجب افزايش اضطراب و فشار رواني كودك مي شود .
با صبر و حوصله به كودك فرصت دهيد كه راحت صحبت كند. به يقين شما مي توانيد عادت كنيد كه واكنش و صحبت صبورانه اي داشته باشيد . با رفتار مهربان خود ، با صبر و حوصله و بردباري تان به كودك خويش ثابت كنيد كه مادر و پدر ، هميشه براي گوش كردن به صحبتهاي او وقت دارند.
براي كودك تجارب خوشايندي از صحبت كردن فراهم نماييد. به طور مسلم شما تاكنون با گوش دادن به حرفهاي كودكتان ، به گونه اي كه ما تشريح نموديم ، مسئله صحبت كردن را براي او به مسئله اي خوشايند و نشاط آور تبديل نموده ايد. اما انتظار ما از شما بيش از اينهاست . شما مي توانيد حتي زماني كه كودك اولين سال زندگي خود را مي گذراند و هنوز صحبت كردن را نياموخته است ، سخن گفتن با كودك را با فعاليت هاي خوشايند توام نماييد. مثلاًً خواندن شعر يا سرود به هنگامي كه كودك را در آغوش گرفته ، آرام آرام تكان ( تاب ) مي دهيد براي هر دوي شما نشاط آور و آرامش بخش خواهد بود . بيشتر وقت ها راجع به كارهايي كه در منزل يا بيرون از منزل انجام مي دهيد براي كودك صحبت كنيد . هر چقدر صحبت ها و فعاليت هاي خوشايند و يا به ديگر سخن ، تفريحات و سرگرمي هاي كلامي را در خانواده بيشتر نماييد ، كودك شما سريع تر مي آموزد كه صحبت كردن مي تواند خوشايند و لذت بخش باشد . از سوي ديگر ، اين نوع فعاليت هاي كلامي خوشايند ، جبران كننده اوقاتي خواهد بود كه از كلام براي متنبه نمودن ، تنبيه ( تنبيه شفاهي ) ، سرزنش و تكذيب رفتار كودك استفاده مي شود .
بعضي از مواقع نيز لازم است همه اعضاي خانواده ، به حرف هاي كودك كاملاً توجه نمايد ، ولو اين كه اين كار مستلزم كنترل رفتار و جلب توجه ديگر خواهران و برادران كودك باشد . علاوه بر اين ، آنها ( خواهران و برادران ) لازم است ياد بگيرند به جاي اين كه هميشه خودشان توجه ديگران را جلب كنند ، فرصت بدهند تا ديگران هم صحبت كنند . البته اگر كودك هم به نوبه خود بخواهد كه در صحبت ها متكلم وحده باشد ، به او نيز بايد به گونه اي فهمانده شود كه ديگران هم لازم است صحبت كنند . در هر حال در اين زمينه آنچه بسيار مهم است اين است كه از فراهم نمودن زمينه ها و تجارب دلسرد كننده و ياس آور براي كودك بايد اجتناب ورزيد .