گِل بازی ، آزادی عمل می دهد

[shakira]

نقش گِلبازی در پرورش تخیّل، خلاقیّت و سازندگی كودك

فواید گِلبازی


1ـ رشد و پرورش خلاقیت

خلاقیت و نوآوری كودك غالبا در زمانهایی شكوفا میشود كه آزادی عمل دارد، میتواند قوه ی تخیل خویش را برای ساختن چیزی به كار اندازد.

از آنجا كه بازی با گِل رس طبق الگو، مدل و نقشه ی از پیش تعیین شده نیست كودكان میتوانند به آفرینش دست بزنند، نیز به دلیل قابلیت انعطاف و نرمی گِل میتوانند به هر صورتی كه بخواهند آن را شكل بدهند و خیلی سریع میتوانند خراب كنند. همان طور كه نقاشی كردن موجب خلاقیت، ابتكار، نوآوری و لذت درونی برای كودك میشود، گِلبازی افزون بر همان اثرات، سرگرمی بسیار لذتبخش و شادیآفرین برای كودكان به حساب میآید.


2ـ رشد و پرورش گویایی

باید به كودكان فرصت داد از راه گِلبازی، مجسمهسازی، كولاژ و نقاشی ، احساسات و عقاید خویش را بیان نمایند. در بازی با گل رس كودك میتواند فكر كند، تصمیم بگیرد و با كمك قوه ی تخیل و تصورش چیزی بیافریند و در پایان ، احساس رضایت كند و درباره ی ساختههایش صحبت كند. احساس رضایت ناشی از ساختن بسیار پراهمیت است.

علاوه بر آنكه كودك در مورد ساختهاش داستانسرایی میكند، به افكارش هم نظم و ترتیب میدهد. زمانی كه كودكان در حال گِلبازی هستند ، برای دوستانشان صدا در میآورند، یا ممكن است خواسته باشند با كارهایی مثل پختن، خوردن، مهمانی و جشن ، خود را مشغول كنند.


3ـ رشد و كنترل اعصاب و عضلات

بیشتر كارهایی كه با گل انجام میگیرد با به كارگیری انگشت و دست میباشد. فشار دادن، ضربه زدن، جدا كردن، غلطاندن، قطعه قطعه كردن، به همدیگر متصل كردن و ... به رشد عضلات كمك میكند و باعث میشود كودك تجربههای آسان و موفقی برای خود كسب نماید.

كودكان از دیدن اثرات حركاتشان لذت برده و متوجه میشوند قادرند از حركات دستهایشان استفاده كنند و گل رس را به طریقی كه مایلند بسازند. كودك ممكن است گل رس را به صورت لولههای بلند و باریك (طنابمانند) در بیاورد، آن را بكوبد و به شكل توپ در بیاورد یا اینكه به صورت تافتون در آورده و با انگشتانش سوراخ سوراخ كند.

در كار با گل رس دایره (توپ) از اولین شكلهایی میباشد كه كودك با تسلط بیشتر بر اعصاب و عضلاتش قادر است این شكلها را به صورت ماهرانهتری بسازد. درست كردن گل به صورت باریك نشانههای رشد و تسلط كودك بر كنترل اعصاب و عضلاتش میباشد.


4ـ رشد و پرورش مهارتهای اجتماعی

وقتی چند كودك با همدیگر گلبازی میكنند از شراكت و داد و ستد برای ساختن چیز مورد علاقهشان لذت برده و مهارتهای اجتماعیشان پرورش پیدا میكند.


5ـ پرورش قدرت تجسم فضایی و هندسی

كار با گل رس زمینه ی پرورش ادراك فضایی و هندسی كودك را افزایش میدهد چون كودك میتواند صورتهای فضایی و هندسی را به صورت عینی خلق كرده و مشاهده كند؛ مثلاً ساخت یك جعبه، چمدان، آدم، مربع، مستطیل، دایره و ... همه این مفاهیم را میتواند از طریق گلبازی عینیت بخشد و با مفاهیمی مانند نرمی، سفتی، زبری، سختی، سبكی، سنگینی، طول، سطح و حجم آشنا گردد.

گل رس ماده خیلی خوبی برای طرحهای سهبعدی است، زیرا به دلیل نرمی و قابلیت انعطاف میتوانند آن را به هر شكلی كه بخواهند در آورند. همچنین كودكان در سنین كودكستانی میتوانند شكلهای پایهای مانند دایره، توپهای كوچك، شكلهای گوشهدار مثل مربع و مستطیل را با گل رس بسازند.

كودكان به هنگام گلبازی یك توپ حلقهای كامل گِلی را به جای سر و یك مستطیل را به جای بدن میگذارند و با درست كردن باریكههایی به عنوان دست و پا به ساخت آدمك میپردازند.

كودكان میتوانند گل رس را به قالبهای مختلفی در بیاورند، كلوچه درست كنند، كیك درست كنند و آن را بپزند، این گونه فعالیتهای قالبسازی موجب رشد حسی، ادراكی و لامسه در كودكان شده و به سازگاری و انطباقپذیری تصورات و ادراكاتشان در مورد اشكال و اجسام سهبعدی و هندسی كمك بزرگی میكند.


6ـ پرورش حس لامسه

خاصیت نرمی و شكلپذیری طبیعی گل رس جاذبه قوی برای كودكان در هر سنی دارد. هر یك از حواس كه بیشتر در معرض محركات محیطی قرار بگیرد، كاربرد و مهارت آن افزایش مییابد. گل رس علاوه بر تمامی مزایای دیگری كه برای كودك دارد حس لامسه كودك را پرورش داده و زمینه درك و فهم حس لمس كردن را برای او فراهم میكند و مفاهیمی مانند سفت، سخت، نرم، زبر، مرطوب، خشك و ... را برای كودك معنیدار میكند.

برای بازی با گل رس كودكان از مجموعه حواسشان از قبیل دیدن، لمس كردن و بوییدن استفاده میكنند و از آنجا كه بیشتر كارهایی كه با گل انجام میگیرد ، با به كارگیری انگشتان دست میباشد، حس لامسه بیشتر به كار گرفته میشود.

كودكان وقتی با گل رس كار میكنند مفاهیم نرم و سخت را تجربه میكنند. كودك با مقداری آب مخلوط كردن به خاك رس در مییابد كه خاك رس میتواند تبدیل به گل شده، گلِ درست شده میتواند خیلی شُل (نرم) یا خیلی سفت (سخت) باشد.

در مقاله ی بعد به دیگر فواید گل بازی و طرز تهیه گِل رس خواهیم پرداخت ، و به والدینی که گل بازی را کاری آلوده می دانند ، توصیه هایی خواهیم کرد .