صله رحم

[elena5]

صله رحم

خويشاوندان، ارتباط خونى با هم دارند. شاخ و برگهاى يك‏درختند و گلهاى يك بوستان. پس، ارتباطشان هم طبيعى است و قطع‏رابطه و رفت و آمد ميان اقوام، عارضه‏اى ثانوى و يك بيمارى‏اجتماعى و «آفت‏خانوادگى‏» به حساب مى‏آيد و اگر بى‏دليل باشد، زشت‏و نارواست. اگر دليلى هم داشته باشد، قابل رفع و شايسته تجديد رابطه‏است.

حضرت على(ع) مى‏فرمايد:

«صلة الرحم توجب المحبة‏»;

پيوند با خويشاوندان (صله‏ رحم) محبت می ‏آورد.

روشن است كه قطع اين رابطه هم، سردى و كدورت و جدايى‏دلها را در پى دارد. در احاديث، از صله رحم به عنوان «محبوب‏كننده‏انسان ميان بستگان‏» ياد شده است: «صلة الرحم ... محبتة فى‏الاهل‏».

سفارش اكيد دين، بر اين است كه حتى با آنان كه با شما بريده وقطع رابطه كرده‏اند، صله رحم و تجديد رابطه كنيد (صل من قطعك) كه‏اين، نوعى ايثار و گذشت فوق‏العاده مى‏طلبد.

محدوده اين پيوند نيز گسترده است و هر بهانه را از دست انسان‏مى‏گيرد. امام‏صادق(ع) مى‏فرمايد:

«صل رحمك و لو بشربة من ماء»;

صله رحم كنيد، هر چند در حد خوردن جرعه آبى باشد.

در حديث معروف ديگرى آمده است:

«صلوا ارحامكم و لو بالسلام‏»;

هر چند با سلام گفتن، با خويشاوندان پيوند برقرار كنيد.

آنچه گاهى مانع رفت و آمدهاى خانوادگى و ديدارهاى‏خويشاوندان يا دوستان مى‏شود، توقعات بالا، هزينه و مخارج، معطلى‏رفت و برگشت، وقت نداشتن افراد و ... است. اما اگر به حداقل هم‏راضى باشيم و لحظه‏اى نشستن و حالى پرسيدن و آبى و چايى خوردن‏و برخاستن، يا از همان دم در، سلام كردن و جوياى حال شدن وبرگشتن هم باشد، «صله رحم‏»ها بيشتر و ارتباطها قويتر خواهد گشت.


آثار و نتايج

اين نوع پيوند، فوايد بسيار و آثار دنيوى و اخروى فراوانى دارد كه‏از احاديث‏بسيار آن، تنها به دو نمونه زير، اكتفا می كنيم:

حضرت امام باقر(ع) فرموده است:

«صلة الارحام تزكى الا عمال و تنمى الاموال و تدفع البلوى و تيسر الحساب وتنسى‏ء فى الاجل‏»;

صله ارحام، «اعمال‏» را پاك، «اموال‏» را افزون، بلاها را دفع، حساب‏را آسان مى‏كند و «اجل‏» را به تاخير مى‏اندازد.

همچنان كه مى‏بينيد، نتايج‏ياد شده، برخى به امور دنيوى مربوط‏است، برخى هم نتايج اخروى و پاداشهاى خدايى را نسبت‏به اين‏عمل، بازگو مى‏كند.

حديث ديگر از امام صادق(ع) است:

«صلة الارحام تحسن الخلق و تسمح الكف و تطيب النفس و تزيد فى الرزق وتنسئ الاجل‏»;

صله رحم، اخلاق را نيكو، دست را بخشنده، دل و جان را خوش‏مى‏سازد، رزق را مى‏افزايد و اجل و مرگ را به تاخير مى‏اندازد.


طبیعت

اين كار نيك و ساده، آن‏قدر سازنده و مفيد است و آنچنان موردرضاى پروردگار، كه گاهى تقدير الهى به خاطر آن عوض مى‏شود وخداوند به پاداش اين عمل نيكو، بر عمر كسى مى‏افزايد. در مقابل، قطع‏رابطه‏ها و بريدن از خويشاوندان، به حدى شوم و نفرت‏بار و در نظرخداوند، ناپسند است كه عمر را مى‏كاهد.

به اين حديث تكان‏دهنده توجه كنيد:

امام صادق(ع) فرمود: «ما چيزى را جز «صله رحم‏» سراغ نداريم كه عمررا زياد كند، تا آنجا كه گاهى تا زمان مرگ يك نفر، سه سال مانده است، ولى او اهل‏صله رحم مى‏شود. آنگاه خداوند، سى سال بر عمرش مى‏افزايد و سى و سه سال‏ديگر زنده مى‏ماند. و گاهى اجل كسى سى و سه سال است، به خاطر قطع رحم وگسستن رابطه‏هاى خويشاوندى، كاهش مى‏يابد و اجلش سر سه سال فرامى‏رسد.»


مرز صله رحم

اين ادب معاشرت، اختصاص به بستگان پاك و با تقوا و حزب‏اللهى هم ندارد. يك وظيفه اخلاقى است، حتى نسبت‏به آنان كه اهل‏گناهند. چه بسا به بركت رفت و آمدهاى بستگان صالح، فاجران هم راه‏صلاح پيش گيرند و تاثير بپذيرند. گاهى ترك مراوده و رفت و آمد،سبب مى‏شود كه بستگان معصيت‏كار، در گناه و بيراهه خود، بيشترپيشروى كنند، ولى حفظ رابطه، جلوى بدتر شدن آنان را مى‏گيرد. دراين صورت، تكليف، همچنان نگهبانى از اين خط ارتباط و پيوندخويشاوندى است.

يكى از شيعيان از امام صادق(ع) مى‏پرسد: برخى خويشاوندانم‏خط و تفكر ديگرى دارند، غير از فكر و مرامى كه من دارم. آيا آنان برمن حقى دارند؟ حضرت فرمود: آرى، حق قرابت و خويشاوندى راچيزى قطع نمى‏كند. اگر با تو همفكر و هم عقيده باشند، دو حق بر تودارند: يكى حق خويشاوندى، دوم حق اسلام و مسلمانى.

حتى اگر بستگان، مايه آزار انسان را هم فراهم كنند، باز حق‏گسستن پيوند را نداريم. در حديث آمده است:

مردى خدمت رسول خدا(ص) آمد و عرض كرد: يا رسول الله! من‏خويشاوندانى دارم كه من با آنان پيوند مى‏كنم و رابطه دارم، اما آنان‏آزارم مى‏دهند. تصميم گرفته‏ام آنان را ترك كنم. حضرت رسول فرمود:آنگاه، خدا هم تو را ترك مى‏كند! ... گفت: پس چه كنم؟ رسول خدافرمود: به كسى كه محرومت كرده، عطا كن، با كسى كه از تو بريده،رابطه برقرار ساز، كسى كه بر تو ستم كرده، از او درگذر. هر گاه چنين‏كردى، خداوند پشتيبان تو خواهد بود.

از على(ع) نقل شده كه فرمود:

«صلوا ارحامكم و ان قطعوكم‏»;

با خويشاوندانتان پيوند و رفت و آمد داشته باشيد، هر چند آنان باشماقطع‏رابطه‏كرده‏باش� �د.

سنت «صله رحم‏»، از نيكوترين برنامه‏هاى دينى در حيطه معاشرت‏است. گرچه شكل نوين زندگى و مشغله‏هاى زندگيهاى امروزى، گاهى‏فرصت اين برنامه را از انسانها گرفته است، ولى حفظ ارزشهاى دينى وسنتهاى سودمند و ريشه‏دار دينى، از عوامل تحكيم رابطه‏ها درخانواده‏ها است. بويژه در مناسبتهاى ملى، در اعياد و وفيات و آغازسال جديد، فرصت طبيعى و مناسبى براى عمل به اين «سنت دينى‏»است.

باشد كه بر دستورالعملهاى مكتب در بعد اجتماعى و خانوادگى،وفادار بمانيم و صفاى زندگى را در سراب غربزدگى و تقليد از «فرهنگ‏بيگانه‏» نبازيم.