نوروز را به درونتان بیاورید..

[amir-shamloo]

نوروز را به درونتان بیاورید..

آغاز نوروز ، مصادف است با اول ماه و اول سال که این دو ، نوید دهنده شادی و نور و نشاط اند ، و چه زیبا که این آغاز، مصادف با رویش نیز باشد. اول هر ماه و هر سال، برای آنان‏که اعتقاد دینی داشته‏اند ، همواره مقدّس و مورد احترام بوده و چه جالب که اسلام نیز این دو را گرامی داشته است. نوروز هنگامی است که روزگار کهن، زندگی را از سر می‏گیرد و زمانه و آنچه در اوست، نو می‏شود. حیاتی نو در جسم خاک دمیده می‏شود و درخت، از این حیات بی‏بهره نمی‏ماند و سال، راهی نو می‏پیماید.

دلْ‏مشغولی مردم در ماه اسفند ، سوای دغدغه‏های روزمرگی، معطوف قدوم بهار نیز می‏شود. درست مثل بارانی که بر سر هرچیز و هر کس می‏بارد و از کوی و برزن، تا دشت را شامل می‏شود!

1. خانه‏تکانی

زدودن گرد و غباری که از گذر یک‏سال حکایت دارد و تعمیر خرابی‏های جزئی ساختمان‏ها و نظافت خانه بدان امید که سال نو ، سالی باشد خالی از گرد و غبار. سالی که در آن، دلِ صاحب‏خانه نیز بی‏زنگار کینه و بغض باشد و خلاصه اگر غم و کدورتی وجود دارد در کیسه سال کهنه وانهاده شود. شاید بی‏ارتباط نباشد اگر بگوییم مراد از خانه تکانی، زدودن کینه از زوایای دل است و نیاکانمان امیدها بدین رشته بسته بودند و با آمدن بهار، کدورت‏های دیرینه به دیار فراموشی سپرده می‏شد و اگر کدورتی نبود ، با خانه تکانی، صاحب‏خانه به اندیشه فرومی‏رفت که چگونه جان را دریابم؟ و چگونه هوای دل را داشته باشم؟ مبادا خانه جسم، پاکیزه کنیم و از روح، غافل بمانیم؟!

سالی که در آن، دلِ صاحب‏خانه نیز بی‏زنگار کینه و بغض باشد و خلاصه اگر غم و کدورتی وجود دارد در کیسه سال کهنه وانهاده شود.


2. تهیه پوشاک

خرید لباس و کفش از مقدمات نوروزی است و والدین معمولاً خرید را از فرزندان خود شروع می‏کنند. حتی اگر نتوانند لباس‏های نو تهیه کنند ، جامه‏های کهنه را سخت تمیز می‏کنند و بعد مورد استفاده قرار می‏دهند و با پاکیزگی جامه به استقبال سال نو می‏روند ، بدان امید که سال جدید نیز با تن‏پوشی پنهانی که شادی و خوشی در آن به ودیعه نهاده شده با آن روبه‏رو شود. جامه نو را در حالی برتن می‏کنند که طبیعت نیز تن‏پوشی نو به تن کرده و این بدان معناست اگر طبیعت، بار دیگر، زایش و رویش از سر می‏گیرد ، ما نیز کم‏تر از او نیستیم.

پس ما هم چونان طبیعت و در دل طبیعت، تن‏پوش خویش را وامی‏نهیم و دیگر تن‏پوشی بر تن می‏کنیم و در پس این حرکت نمادین، امید آن داریم که رگِ به خواب رفته و فرسوده‏مان برانگیخته شود و ما نیز سرشار از عاطفه و احساس شویم و راه به تعالی بگشاییم.


3. پهن کردن سفره هفت سین

در واپسین روزهای نوروزی، خانواده‏ها دست به خرید مقدمات و وسایل سفره هفت سین می‏زنند. مهم‏ترین آنها سبز کردن سبزه سفره هفت سین است. کدبانوی خانه با توجه به سلیقه خود، یک یا چند دانه از دوازده دانه خوراکی را سبز می‏کند. این سبزه حکایت دیگری دارد.

به قولی، ما نیز مانند دانه، سبزشونده باشیم. یعنی قابلیت زایش و پویایی را در روح خود نیز بپرورانیم. و به علاوه، سبزی همیشه نشانه خیر و برکت و امید بوده است. دانه سبز می‏کردند به امید آن‏که دانه‏های آرزو نیز به ثمر نشینند ، کشاورزی پر خیر و برکتی داشته باشند و محصول خوبی برداشت کنند. و این همگامی با طبیعت، بی‏شک، نمادی بسیار زیبا و پرمعناست.


نماد های سفره ی هفت سین

کتاب آسمانی ، در زمره چیزهایی است که بر سفره می‏نهند. این کتاب آسمانی، برکت سفره به شمار می‏رفت و بدان معنا بود که امیدواریم خداوندگار امسال را نیکو گرداند ، ایمان ما را حفظ کند و سال را به بهترین وجه ممکن رقم زند.

نان ، نشانه برکت بوده و هنوز نیز چنین است. وجود نان در سفره بدان معنا بود که امید آن داریم که سفره تهی از روزی و برکت نباشد. امید آن داریم که خیر و روزی اهل خانواده افزون گردد.

تخم مرغ رنگ شده ، از دیگر ملزومات سفره به شمار می‏رفت و چون حکایت از تولد و نژاد می‏کند ، به این امید هستیم که در سال نو افزایش زایش داشته باشیم.

آیینه ، بر سر سفره و انعکاس نور شمع یا چراغ و سبزه در آن، حاکی از این است که امیدواریم که روحمان چونان آیینه صاف و صیقلی باشد تا هر تصویری را وانمایاند.

چراغ یا شمع افروخته سر سفره، بدان امید که سلامتی افراد خانواده در سال جدید حفظ شود.امید و باورشان این بود که چراغ نشانه سلامتی و روشنایی و طول عمر است.

ماهی نشانه ی زندگی و تحرک و حیات است.


و اما هفت سین...

سمنو و سنجد: که نشانه عشق، زایش و تولّد است، بدان امید که در سال جدید، عشق فزونی یابد و تولّد و زایش افزون گردد.

سکّه: خصوصاً ترجیح می‏دادند که سکّه ضرب سال را بر سر سفره نهند چرا که سکه‏های تازه، نشان برکت و دارندگی و ثروت است. بدان امید که جیبشان خالی نشود و برکت از زندگی آنها بیرون نرود.

سیب: که راز و رمز آن عشق است و زایش و نمودی از هدیه الهی به بنده. سیب بر سر هفت سین می‏نهند تا مورد لطف خدا قرار گیرند و از رزق و روزی بهشتی نصیبشان شود و دوستی خدا شامل حالشان.

سبزه: یکی از هفت سین به شمار می‏رود که نشانه ی برکت ونو شودن وامکان رویش برای انسان است.

سیر: که جزء سبزیجات است و حکایت از تن‏درستی و سلامت دارد. خود سیر نیز دارای خواص درمانی بی‏شماری است، بدان امید که بلا و بیماری از خانه و کاشانه‏شان دور شود. و امیدوار بودند که با تحویل سال، بلا نیز از منزلشان رخت بربندد و در سال جدید، همراه با صحت و سلامت باشند.

سنبل: گلی است زیبا که با بهار و آمدن بهار می‏روید و آن‏را به عنوان نماد آمدن بهار بر سر سفره هفت سین می‏گذارند. بدان معنا که بهار آمده و ما امید آن داریم که ما نیز بهاری شویم.

و خلاصه این هفت سینی بود که هفتادهزار امید ، در دل آن جای داشت.


اما بی‏شک، زیباترین تجلی امید در آداب و سنن ایرانی اسلامی ما، دعای تحویل سال نو است:

یا مُقّلِبَ القُلُوبِ والأبصار

یا مُدَبِّرَ اللَّیلِ وَالنَّهار

یا مُحَوِّلَ الحَوْلِ وَالأحوال‏

حَوِّل حالَنا إلی أحْسَن الحال‏

ای گرداننده دل‏ها و دیدگان!

ای پدیدآورنده روزها و شب‏ها!

ای تغییر دهنده سال‏ها و حالات بندگان!

حال ما را به بهترین حالات تغییر ده!

یعنی امید آن داریم که ما را دریابی! امید آن داریم که حال ما را تغییر دهی؛ نه‏تنها به صورت نیکو که به بهترین وجه ممکن! و این یعنی امیدی که بی‏شک، بی‏پاسخ نخواهد ماند.

پس سخن به گزافه نگفته‏ایم اگر که بپنداریم هفت سین، هفتادهزار امید دلْ‏شده دارد.