اخلاق خانواده - روانشناسی، روانکاوی، روانسنجی، روانپزشکی، مشاوره، مقالات و تست ها

roya · 17-01-2011, 04:38 PM

اخلاق خانواده

مطلوبیت زندگى اجتماعى و پیوند دادن زندگى فرد با فرد یا افراد دیگر، از آن رو است‏كه نیازهاى مادى و معنوى افراد در زندگى‏هاى دست جمعى (اجتماعى) بهتر تأمین شود .

اصیل‏ترین نیازهاى آدمى ، در ظرف خانواده تأمین مى‏گردد. زیرا در محیط خانواده است كه نیاز تكوینى فرزند به پدر و مادر و نیاز مستقیم زن و شوهر به یكدیگر و نیازهاى عاطفى اعضاى خانواده به یكدیگر، پاسخ‏هاى خود را مى‏گیرند.

رابطه فرزند با پدر و مادر

مهم‏ترین رابطه ی میان انسانى با انسان دیگر، رابطه ی فرزند با پدر و مادر است كه اصل وجود فرزند وابسته به آنها است.آنچه پدر و مادر براى فرزند انجام مى‏دهند، به هیچ وجه قابل جبران و مقابله نیست و از این رو نمى‏توان بر اساس قاعده قسط و عدل ، رفتار آنان را پاسخ داد.گویا به همین دلیل است كه قرآن كریم معیار ارزش را در رابطه با پدر و مادر، احسان قرار داده است و در هیچ آیه‏اى نیامده كه فرزند باید با پدر و مادر رفتارى عادلانه داشته باشد؛ زیرا در چنین موضوعى، عدل كارایى ندارد.

قرآن كریم در آیات فراوانى فرزند را توصیه به احسان به پدر و مادر خویش مى‏كند و تعبیرهاى خاصى در این باره به كار مى‏برد كه حاكى از اهمیت فوق العاده ی این مسأله است.در آیه 36 از سوره نساء پس از امر به عبادت خدا و شرك نورزیدن به الله، بى‏درنگ مى‏فرماید: «و به پدر و مادر احسان كنید» .

در آیه 23 از سوره اسراء تعبیر و قضى ربك الا تعبد الا ایاه و بالوالدین احسانا؛ «و پروردگار تو مقرر ساخت كه جز او را مپرستید و به پدر و مادر خویش احسان كنید» .

قضا در این جا به معناى تكلیف حتمى و مؤكد است.بالاترین تكلیف انسان عبادت خداوند است و پس از آن احسان به پدر و مادر قرار دارد.

در آیه‏اى دیگر مى‏فرماید: «ما به انسان سفارش كردیم كه نسبت به پدر و مادر خویش به خوبى رفتار كند» .و از آن جا كه این سفارش ممكن است موجب این توهم شود كه فرزند باید به طور كامل تسلیم پدر و مادر باشد، مى‏فرماید : «اما اگر آنان كوشش كردند تو را به كفر بكشانند دیگر اطاعت نكن» .

تقارن این دو مطلب بیانگر آن است كه انسان چه اندازه باید در برابر پدر و مادر خویش خاضع و تسلیم باشد.

نفس این‏استثنا حاكى از گستره لزوم اطاعت و سرسپارى و فروتنى در برابر والدین است.

در سوره لقمان پس از بیان همین مطلب كه «اگر تو را وادارند تا درباره چیزى كه تو را به آن دانشى نیست به من شرك ورزى، از آنان فرمان مبر» سفارش مى‏كند در عین حال كه ایشان مشرك‏اند و تو را به شرك فرا مى‏خوانند، باید در دنیا به خوبى با آنان معاشرت كنى و رفتارت نسبت به آنان نیكو باشد.

از دیگر تعابیر شگفت قرآن در این باره آن است كه مى‏فرماید: ان اشكر لى و لوالدیك؛ «[به انسان سفارش كردیم‏] كه شكرگزار من و پدر و مادرت باش» .در هیچ جاى دیگر از قرآن این تعبیر وجود ندارد كه خداوند شكرگزارى خود را مقارن با دیگرى قرار داده باشد و این حاكى از اهمیت بسیار و سرشار احسان به پدر و مادر و رعایت حقوق ایشان است.

در جایى دیگر، قرآن كریم سفارش می ‏كند كه در برخورد با پدر و مادر پیر و فرتوت خود، اظهار خستگى و ناشكیبایى نكنید و آن گونه نباشید كه آنان احساس كنند شما از خدمت كردن به ایشان خسته شده‏اید: «اگر یكى از آن دو یا هر دو در كنار تو به سالخوردگى رسیدند به آنها اف مگو، به آنان پرخاش مكن و با آنها سخنى شایسته بگوى.و از سر مهربانى، بال فروتنى بر آنان بگستر و بگو: پروردگارا، آن دو را رحمت كن، چنان كه مرا در كودكى پروراندند»

roya · 17-01-2011, 04:48 PM

خانواده ، جایی برای آرامش
اخلاق خانواده (2)

رابطه ی زن و شوهر

بخش مهمی از مباحث" اخلاق خانواده " درباره ی روابط زن و شوهر در محیط خانواده است.

در قرآن كریم مباحث اخلاقى و حقوقى مرتبط با این بحث توأمان مطرح شده و شاید بتوان گفت‏در همه مواردى كه احكام حقوقى بیان شده در كنار آن احكام اخلاقى نیز یادآورى شده است و این از آن رو است كه احكام حقوقى به تنهایى نمى‏توانند سعادت و كمال انسان را تضمین كنند.

اصل ازدواج اگر با نیت خیر تؤام باشد، داراى ارزش اخلاقى مثبت بوده ، امرى ستوده و پسندیده است و هر چه این نیت خالص‏تر گردد، ارزش اخلاقى آن فزون‏تر است.از جمله شرایط صحت ازدواج در اسلام ، تعیین مهریه است كه از احكام حقوقى نكاح است .اما مسأله اخلاقى در این ارتباط آن است كه مهریه نباید چندان سنگین باشد كه اصل ازدواج را با موانع مواجه سازد.هر چند از نظر حقوقى زن حق دارد مهر خود را هر اندازه كه بخواهد تعیین كند، اما از نظر اخلاقى نباید فقر مالى فرد موجب محروم شدن او از ازدواج گردد .در این موارد باید بر خدا توكل كرد و خداوند كسانى را كه فقیرند، بی ‏نیاز خواهد كرد

البته بحث مهم دیگری هم هست که می گوید : اگر كسى نتواند حتى مهر عقد موقت را بپردازد، بهتر آن است كه از ازدواج خوددارى كرده، تلاش كند مالى به دست آورد و از فضل خداوند بهره‏مند شود؛ آنگاه ازدواج كند: «و كسانى كه وسیله زناشویى نمى‏یابند باید عفت ورزند تا خدا آنان را از فضل خویش بى‏نیاز گرداند» .

دیگر مسایلى كه در قرآن كریم درباره اخلاق خانواده، مطرح شده، به طور خلاصه عبارتند از:

یكم: اساس زندگى خانوادگى بر محبت است: «و از نشانه‏هاى او این كه از [نوع‏] خودتان همسرانى براى شما آفرید تا بدانها آرام گیرید و میانتان دوستى و رحمت نهاد.آرى، در این [نعمت‏] براى مردمى كه مى‏اندیشند قطعا نشانه‏هایى است» .

دوم: در خانواده مسایلى رخ مى‏دهد كه تنها بر اساس عاطفه حل نمى‏شود و اگر مرجع صلاحیت دارى براى حل آنها پیش بینى نشده باشد، ممكن است بنیان خانواده را متزلزل سازد.از همین جا است كه نیاز به تعیین شخصى در خانواده به عنوان سرپرست و مدیر خانواده پیدا مى‏شود و از نظر حقوقى این سرپرست مرد خانواده (شوهر و پدر) است: «مردان سرپرستان زنانند» . از نظر اخلاقى نیز باید حدود پدر در خانواده محفوظ باشد.

سوم: در مسایلى كه ارتباط زیادى با زن دارد و اگر مرد بخواهد به تنهایى تصمیم بگیرد، مشكلاتى به وجود مى‏آید؛ مانند مسأله ی شیر دادن به بچه و چند و چون آن، مشورت با همسر توصیه شده است: «پس اگر پدر و مادر بخواهد با رضایت و صلاحدید یكدیگر كودك را از شیر بازگیرند، گناهى بر آن دو نیست» . در سوره ی طلاق نیز مى‏فرماید: «در این زمینه نیز به شایستگى با یكدیگر مشورت كنید» .

باید توجه داشت كه اصل مشورت در خانواده یك امر اخلاقى است، نه حقوقى.

چهارم: در آن جا كه یكى از طرفین ـ دست كم از نگاه دیگرى ـ از منطق عقل خارج مى‏شود و بر سخن خود پاى مى‏فشرد و به حكم عقل تن نمى‏دهد، باز هم نباید پیوند ازدواج را بر هم زد و محیط خانواده را از بین برد.در چنین موردى زن و شوهر باید انعطاف نشان داده به گونه‏اى با یكدیگر سازش كنند؛ هر چند به این قیمت كه یكى از حق مسلم خویش بگذرد: «و اگر زنى از شوهر خویش بیم ناسازگارى یا رویگردانى داشته باشد، بر آن دو گناهى نیست كه از راه صلح با یكدیگر به آشتى گرایند، كه سازش بهتر است» .

این قبیل آیات نشان مى‏دهد كه اسلام سعى دارد محیط خانواده ـ تا آنجا كه امكان دارد ـ از هم نپاشد و صلح و آرامش بر آن حاكم باشد.

پنجم: یكى از بیشترین مواردى كه قرآن كریم احكام حقوقى را با احكام اخلاقى در آمیخته و توأمان ذكر مى‏كند و بر جنبه اخلاقى آن تأكید مى‏ورزد، مسأله ی طلاق است.در آیات مربوط به طلاق قرآن كریم كرارا موعظه مى‏كند.گاه تهدید مى‏كند كه مبادا بر خلاف احكام الهى رفتار كنید و از حدود الهى سوء استفاده نمایید؛ مبادا در صدد زیان رساندن به همسر برآیید و مانند آن.

17-01-2011, 04:38 PM	#1
roya (کاربر طلایی) تاریخ عضویت: Jan 2011 نوشته ها: 972	اخلاق خانواده اخلاق خانواده مطلوبیت زندگى اجتماعى و پیوند دادن زندگى فرد با فرد یا افراد دیگر، از آن رو است‏كه نیازهاى مادى و معنوى افراد در زندگى‏هاى دست جمعى (اجتماعى) بهتر تأمین شود . اصیل‏ترین نیازهاى آدمى ، در ظرف خانواده تأمین مى‏گردد. زیرا در محیط خانواده است كه نیاز تكوینى فرزند به پدر و مادر و نیاز مستقیم زن و شوهر به یكدیگر و نیازهاى عاطفى اعضاى خانواده به یكدیگر، پاسخ‏هاى خود را مى‏گیرند. رابطه فرزند با پدر و مادر مهم‏ترین رابطه ی میان انسانى با انسان دیگر، رابطه ی فرزند با پدر و مادر است كه اصل وجود فرزند وابسته به آنها است.آنچه پدر و مادر براى فرزند انجام مى‏دهند، به هیچ وجه قابل جبران و مقابله نیست و از این رو نمى‏توان بر اساس قاعده قسط و عدل ، رفتار آنان را پاسخ داد.گویا به همین دلیل است كه قرآن كریم معیار ارزش را در رابطه با پدر و مادر، احسان قرار داده است و در هیچ آیه‏اى نیامده كه فرزند باید با پدر و مادر رفتارى عادلانه داشته باشد؛ زیرا در چنین موضوعى، عدل كارایى ندارد. قرآن كریم در آیات فراوانى فرزند را توصیه به احسان به پدر و مادر خویش مى‏كند و تعبیرهاى خاصى در این باره به كار مى‏برد كه حاكى از اهمیت فوق العاده ی این مسأله است.در آیه 36 از سوره نساء پس از امر به عبادت خدا و شرك نورزیدن به الله، بى‏درنگ مى‏فرماید: «و به پدر و مادر احسان كنید» . در آیه 23 از سوره اسراء تعبیر و قضى ربك الا تعبد الا ایاه و بالوالدین احسانا؛ «و پروردگار تو مقرر ساخت كه جز او را مپرستید و به پدر و مادر خویش احسان كنید» . قضا در این جا به معناى تكلیف حتمى و مؤكد است.بالاترین تكلیف انسان عبادت خداوند است و پس از آن احسان به پدر و مادر قرار دارد. در آیه‏اى دیگر مى‏فرماید: «ما به انسان سفارش كردیم كه نسبت به پدر و مادر خویش به خوبى رفتار كند» .و از آن جا كه این سفارش ممكن است موجب این توهم شود كه فرزند باید به طور كامل تسلیم پدر و مادر باشد، مى‏فرماید : «اما اگر آنان كوشش كردند تو را به كفر بكشانند دیگر اطاعت نكن» . تقارن این دو مطلب بیانگر آن است كه انسان چه اندازه باید در برابر پدر و مادر خویش خاضع و تسلیم باشد. نفس این‏استثنا حاكى از گستره لزوم اطاعت و سرسپارى و فروتنى در برابر والدین است. در سوره لقمان پس از بیان همین مطلب كه «اگر تو را وادارند تا درباره چیزى كه تو را به آن دانشى نیست به من شرك ورزى، از آنان فرمان مبر» سفارش مى‏كند در عین حال كه ایشان مشرك‏اند و تو را به شرك فرا مى‏خوانند، باید در دنیا به خوبى با آنان معاشرت كنى و رفتارت نسبت به آنان نیكو باشد. از دیگر تعابیر شگفت قرآن در این باره آن است كه مى‏فرماید: ان اشكر لى و لوالدیك؛ «[به انسان سفارش كردیم‏] كه شكرگزار من و پدر و مادرت باش» .در هیچ جاى دیگر از قرآن این تعبیر وجود ندارد كه خداوند شكرگزارى خود را مقارن با دیگرى قرار داده باشد و این حاكى از اهمیت بسیار و سرشار احسان به پدر و مادر و رعایت حقوق ایشان است. در جایى دیگر، قرآن كریم سفارش می ‏كند كه در برخورد با پدر و مادر پیر و فرتوت خود، اظهار خستگى و ناشكیبایى نكنید و آن گونه نباشید كه آنان احساس كنند شما از خدمت كردن به ایشان خسته شده‏اید: «اگر یكى از آن دو یا هر دو در كنار تو به سالخوردگى رسیدند به آنها اف مگو، به آنان پرخاش مكن و با آنها سخنى شایسته بگوى.و از سر مهربانى، بال فروتنى بر آنان بگستر و بگو: پروردگارا، آن دو را رحمت كن، چنان كه مرا در كودكى پروراندند»

17-01-2011, 04:48 PM	#2
roya (کاربر طلایی) تاریخ عضویت: Jan 2011 نوشته ها: 972	اخلاق خانواده خانواده ، جایی برای آرامش اخلاق خانواده (2) رابطه ی زن و شوهر بخش مهمی از مباحث" اخلاق خانواده " درباره ی روابط زن و شوهر در محیط خانواده است. در قرآن كریم مباحث اخلاقى و حقوقى مرتبط با این بحث توأمان مطرح شده و شاید بتوان گفت‏در همه مواردى كه احكام حقوقى بیان شده در كنار آن احكام اخلاقى نیز یادآورى شده است و این از آن رو است كه احكام حقوقى به تنهایى نمى‏توانند سعادت و كمال انسان را تضمین كنند. اصل ازدواج اگر با نیت خیر تؤام باشد، داراى ارزش اخلاقى مثبت بوده ، امرى ستوده و پسندیده است و هر چه این نیت خالص‏تر گردد، ارزش اخلاقى آن فزون‏تر است.از جمله شرایط صحت ازدواج در اسلام ، تعیین مهریه است كه از احكام حقوقى نكاح است .اما مسأله اخلاقى در این ارتباط آن است كه مهریه نباید چندان سنگین باشد كه اصل ازدواج را با موانع مواجه سازد.هر چند از نظر حقوقى زن حق دارد مهر خود را هر اندازه كه بخواهد تعیین كند، اما از نظر اخلاقى نباید فقر مالى فرد موجب محروم شدن او از ازدواج گردد .در این موارد باید بر خدا توكل كرد و خداوند كسانى را كه فقیرند، بی ‏نیاز خواهد كرد البته بحث مهم دیگری هم هست که می گوید : اگر كسى نتواند حتى مهر عقد موقت را بپردازد، بهتر آن است كه از ازدواج خوددارى كرده، تلاش كند مالى به دست آورد و از فضل خداوند بهره‏مند شود؛ آنگاه ازدواج كند: «و كسانى كه وسیله زناشویى نمى‏یابند باید عفت ورزند تا خدا آنان را از فضل خویش بى‏نیاز گرداند» . دیگر مسایلى كه در قرآن كریم درباره اخلاق خانواده، مطرح شده، به طور خلاصه عبارتند از: یكم: اساس زندگى خانوادگى بر محبت است: «و از نشانه‏هاى او این كه از [نوع‏] خودتان همسرانى براى شما آفرید تا بدانها آرام گیرید و میانتان دوستى و رحمت نهاد.آرى، در این [نعمت‏] براى مردمى كه مى‏اندیشند قطعا نشانه‏هایى است» . دوم: در خانواده مسایلى رخ مى‏دهد كه تنها بر اساس عاطفه حل نمى‏شود و اگر مرجع صلاحیت دارى براى حل آنها پیش بینى نشده باشد، ممكن است بنیان خانواده را متزلزل سازد.از همین جا است كه نیاز به تعیین شخصى در خانواده به عنوان سرپرست و مدیر خانواده پیدا مى‏شود و از نظر حقوقى این سرپرست مرد خانواده (شوهر و پدر) است: «مردان سرپرستان زنانند» . از نظر اخلاقى نیز باید حدود پدر در خانواده محفوظ باشد. سوم: در مسایلى كه ارتباط زیادى با زن دارد و اگر مرد بخواهد به تنهایى تصمیم بگیرد، مشكلاتى به وجود مى‏آید؛ مانند مسأله ی شیر دادن به بچه و چند و چون آن، مشورت با همسر توصیه شده است: «پس اگر پدر و مادر بخواهد با رضایت و صلاحدید یكدیگر كودك را از شیر بازگیرند، گناهى بر آن دو نیست» . در سوره ی طلاق نیز مى‏فرماید: «در این زمینه نیز به شایستگى با یكدیگر مشورت كنید» . باید توجه داشت كه اصل مشورت در خانواده یك امر اخلاقى است، نه حقوقى. چهارم: در آن جا كه یكى از طرفین ـ دست كم از نگاه دیگرى ـ از منطق عقل خارج مى‏شود و بر سخن خود پاى مى‏فشرد و به حكم عقل تن نمى‏دهد، باز هم نباید پیوند ازدواج را بر هم زد و محیط خانواده را از بین برد.در چنین موردى زن و شوهر باید انعطاف نشان داده به گونه‏اى با یكدیگر سازش كنند؛ هر چند به این قیمت كه یكى از حق مسلم خویش بگذرد: «و اگر زنى از شوهر خویش بیم ناسازگارى یا رویگردانى داشته باشد، بر آن دو گناهى نیست كه از راه صلح با یكدیگر به آشتى گرایند، كه سازش بهتر است» . این قبیل آیات نشان مى‏دهد كه اسلام سعى دارد محیط خانواده ـ تا آنجا كه امكان دارد ـ از هم نپاشد و صلح و آرامش بر آن حاكم باشد. پنجم: یكى از بیشترین مواردى كه قرآن كریم احكام حقوقى را با احكام اخلاقى در آمیخته و توأمان ذكر مى‏كند و بر جنبه اخلاقى آن تأكید مى‏ورزد، مسأله ی طلاق است.در آیات مربوط به طلاق قرآن كریم كرارا موعظه مى‏كند.گاه تهدید مى‏كند كه مبادا بر خلاف احكام الهى رفتار كنید و از حدود الهى سوء استفاده نمایید؛ مبادا در صدد زیان رساندن به همسر برآیید و مانند آن.

کاربران در حال دیدن موضوع: 1 نفر (0 عضو و 1 مهمان)